Liễu giải kinh Duy ma cật sở thuyết

Kinh Duy ma cật sở thuyết còn có một tên gọi khác là kinh Bất khả tư nghị giải thoát, đây là một bộ kinh đậm chất thi vị, rất phóng khoáng và đặc biệt là yếu tố hào sảng ngôn từ cũng như việc cởi mở hoàn toàn pháp hành buông xả rốt ráo, là cứu cánh đưa hành giả đạt đến tâm thái tự tại, an nhiên, giải thoát hoàn toàn. Hẳn nơi pho Tam Tạng kinh không chỉ có bộ kinh Duy ma cật sở thuyết là hiển bày pháp môn bất nhị song có thể nói pháp môn không hai không thể nghĩ bàn thậm thâm, vi diệu đã được Giác giả thể hiện thông qua bộ kinh Duy ma cật sở thuyết là thật sự đạt đến điều  trọn vẹn, toàn bích.

Bộ kinh Duy ma cật sở thuyết hiển lộ rõ sự giác ngộ, giải thoát bất khả tư nghị ở người liễu ngộ chánh pháp. Nói là không thể nghĩ bàn vì bởi bộ kinh đã vượt lên tầm nhận thức thời đại mà Giác giả Thích Ca ra đời. Có thể nói bộ kinh đã vượt qua tầm nhận thức của tất cả các bậc hành giả đã chứng đắc quả vị A la hán như Ngài Xá lợi phất, Mục Kiền Liên, Phú lâu na, Ma ha Ca chiên diên, Ma ha Ca diếp, A Nan, La hầu la, Ưu ba li,…

Nói bất khả tư nghị là vì lời người ngộ nói với kẻ mê, thế nên những người còn trong lưới mê khó thể lĩnh hội rốt ráo, cùng tận. Nói bất khả tư nghị là vì cho đến nay người mê, kẻ ngộ đều không thể tường tận thông điệp mà Giác giả gửi gắm đến nhân loại thông qua bộ kinh Bất khả tư nghị giải thoát, cứu cánh Niết bàn vô sở đắc cũng như pho Tam Tạng kinh.

Bồ tát bệnh vì chúng sinh bệnh - Vì sao lại như vậy?

Đã có rất nhiều hành giả lẫn học giả ra sức dịch giải bộ kinh Duy ma cật sở thuyết, song đứng trước pháp môn không hai bất khả tư nghị thì người mê lẫn kẻ ngộ đều “lực bất tòng tâm” trong việc chạm đến việc liễu giải bộ kinh Duy ma cật sở thuyết. Thật đúng là:

Y kinh giải nghĩa Tam thế Phật oan

Ly kinh nhất tự tức đồng ma thuyết.

Bồ tát là ai? Chúng sinh là ai? Phật là ai?

Hầu hết các dịch giả dịch giải kinh sách Phật giáo xưa nay đều cho rằng Phật là Đấng Toàn giác; Bồ tát là những người đang ra sức dẫn dắt, chỉ bày cho người học Phật về con đường thoát khổ, giải thoát hoàn toàn, Bồ tát là người nâng cao cùng việc gìn giữ ngọn đuốc chánh pháp; Chúng sinh là mọi loài sinh vật nơi 3 cõi. Trong đó, chúng sinh được chú trọng đề cập đến là loài người, đặc biệt là người học Phật. Qua cách diễn giải như thế thì người học Phật cũng như những thành phần tham cứu kinh điển xưa nay phần nhiều đều sẽ dính mắc vào sự phân định rạch ròi giữa Phật, Bồ tát, chúng sinh; Phật, Bồ tát, người học Phật,… là những chúng sinh hoàn toàn sai khác, riêng biệt. Kỳ thực không phải vậy Phật, Bồ tát, chúng sinh vốn không hai.

Thật ra Giác giả thuyết Tam Tạng kinh không nhằm vào việc phân định, chia chẻ cõi giới Phật, Bồ tát, Thanh văn chứng đắc A la hán là Niết bàn và chúng sinh vô minh là trôi lăn nơi 3 cõi 6 đường; Cũng lại như vậy không có sự tách rời riêng biệt giữa Phật, Bồ tát khi chứng ngộ và chúng sinh vô minh. Phật chỉ là người giác ngộ hoàn toàn, thấu rõ tự tánh vạn pháp, do sự hiểu biết chạm đến sự khách quan, sáng rõ, đúng mực mà Giác giả an nhiên, tự tại nơi cuộc sống, đạt tâm thái Thường an lạc tịnh, về sau hết kiếp mạng chung sẽ liễu thoát sinh tử, đoạn dứt việc luân hồi. Còn chúng sinh nơi Tam giới vì sự hiểu biết hạn cuộc, rơi vào vô minh mà phiền muộn và mãi trôi lăn nơi lưới mộng luân hồi, nhân quả trả vay.

Mục đích rốt ráo của giáo lý chánh pháp là cứu khổ và hiển bày sự thật về sự giác ngộ giải thoát hoàn toàn chứ kỳ thực không nhằm vào việc có quả vị A la hán để đắc, có Phật quả để thành, có Niết bàn để chúng sinh chứng ngộ thọ dụng. Do bởi sự vọng chấp, ngộ nhận của chúng sinh nơi 3 cõi, trong đó có cả các vị đắc quả A la hán nên Giác giả thuyết bộ kinh Duy ma cật sở thuyết nhằm phá chấp vô minh một cách trọn vẹn. Kinh Duy ma cật sở thuyết là bộ kinh hiển bày pháp môn bất nhị bất khả tư nghị, thế nên chúng sinh, Bồ tát, Phật vốn không hai, không khác. Do vậy mà nơi bộ kinh nói chúng sinh bệnh kỳ thực là để trình bày Phật, Bồ tát bệnh và ngược lại. Hay nói đúng hơn Bồ tát bệnh vì chúng sinh bệnh chính là nỗi lòng thao thức của những vị Giác giả trước căn bệnh vô minh miên tuyệt bất khả tư nghị của mọi loài chúng sinh nơi 3 cõi.

Phật Thích Ca chính là vị Đại Bồ tát vĩ đại, là vị thánh nhân đau nỗi đau của mọi loài chúng sinh, là từ bi tâm bất khả tư nghị của bậc Giác giả.

…

Với những bản dịch giải kinh Duy ma cật sở thuyết bất liễu nghĩa thì hầu hết các dịch giả đều thừa nhận cũng như công nhận rằng vị Bồ tát bệnh vì chúng sinh bệnh là cư sĩ Duy ma cật, vị Đại Bồ tát đến từ cõi nước Diệu Hỷ, nơi Bất Động Như Lai chủ trì việc giáo hóa Pháp môn bất khả tư nghị giải thoát.

Vì người dịch giải không hành trì chạm đến sự toàn giác nên các bản dịch giải kinh Duy ma cật đã rơi vào tình cảnh kinh bất liễu nghĩa. Kỳ thực sự xuất hiện vị cư sĩ Bồ tát Duy ma cật cũng như sự ra đời bộ kinh Bất khả tư nghị giải thoát khởi nguồn từ những trăn trở, ưu tư của một vị Giác giả khi đứng trước sự vô minh của chúng sinh nơi 3 cõi, trong đó có cả sự vô minh ở các vị đệ tử ưu tú, thượng thặng về Bi - Trí - Dũng như Xá lợi phất, Mục Kiền Liên, Ma ha Ca diếp, Tu bồ đề, Ma ha Ca chiên diên, Phú lâu Na, A na luật, A Nan,…

Đã có không ít giả thuyết được đặt ra xoay quanh vị Đại Bồ tát Duy ma cật, song tất cả chỉ là lời của người mê nói mộng. Thực ra, vị cư sĩ Duy ma cật chỉ là một hóa thân Bồ tát mà vị Giác giả tạo ra, vị hóa thân Bồ tát này thể hiện chỗ dụng vượt ra ngoài mô phạm đóng khuôn mà Giác giả Thích Ca từng thị hiện.

Mô phạm đóng khuôn mà Giác giả Thích Ca từng thị hiện là gì? Và việc thị hiện mô phạm đóng khuôn của Giác giả Thích Ca là nhằm vào mục đích gì?

Mô phạm đóng khuôn mà Giác giả Thích Ca thị hiện lúc lúc dấn thân truyền trao chánh pháp đó chính là hình tượng một người xuất gia. Với vai trò một người xuất gia vị Giác giả đầu tiên của nhân loại đã ra sức chỉ bày cho những người có cùng chí hướng tìm ra cách thức liễu thoát sinh tử, đoạn dứt luân hồi. Và cũng thông qua hình tượng người xuất gia Phật Thích Ca thắp sáng, nâng cao và truyền trao ngọn đuốc chánh pháp đến với xã hội loài người, đây là việc làm góp phần duy trì sự tồn vong, suy thịnh của nhân loại.

Do chúng sinh chi loại mê vọng thành Tánh, kiến chấp trùng trùng nên khi thấy Phật Thích Ca dấn thân truyền trao giáo lý chánh pháp qua hình tượng xuất gia đã khiến người người mê đắm, lâu về sau người học Phật rơi vào tà kiến cứu cánh của đạo giải thoát là ở sự xuất gia. Biết vậy nên sau khi Phật Thích Ca nhập diệt, đứng trước hiện trạng chánh pháp suy vong một vị Giác giả khác đã nhập thế và hóa hiện vị cư sĩ Duy ma cật sống đời tại gia nhưng không chìm đắm ngũ dục, do thông tỏ vạn pháp mà sự hiểu biết chạm đến sự giác ngộ giải thoát, tự tại, biện tài vô ngại.

Ở hình tượng cư sĩ Duy ma cật, vị Giác giả thứ hai sau thời Phật Thích Ca đã công khai một điều rất thật, đó là người tại gia sống đúng chánh pháp vẫn đạt đến sự giác ngộ giải thoát hoàn toàn. Đạo giác ngộ giải thoát hoàn toàn với pháp môn không hai bất khả tư nghị đưa hành giả đến cứu cánh Niết bàn vô sở đắc mà không lìa vô vi - xuất gia, không trụ hữu vi - tại gia, là pháp hành buông xả rốt ráo, cùng tận. Đó chính là thông điệp của chánh pháp mà những vị Giác giả muốn gửi đến cho nhân loại thông qua bộ kinh Duy ma cật sở thuyết.

Không chỉ vậy. Thông qua bộ kinh Duy ma cật sở thuyết Giác giả chỉ rõ sự giới hạn của người học Phật theo lối tu tiểu thừa - Thanh văn, và cả người học Phật theo lối tu đại thừa - Bồ tát; Sự giới hạn ở Thanh văn, Bồ tát thông qua bộ kinh Bất khả tư nghị giải thoát đồng thời cũng chính là ưu khuyết điểm của các vị đệ tử ưu tú, thượng thặng thời Phật Thích Ca giáo và cũng chính là sự vô minh của người học Phật ngày nay.

Sau khi Phật Thích Ca nhập Niết bàn vài trăm năm đã có một vị Bồ tát thông tuệ nhờ nương vào giáo lý kinh điển nguyên thủy mà đắc pháp vô sanh, chứng quả A la hán. Vị Giác giả này nhìn thấy hiện trạng Phật giáo đương thời suy vi bởi do người học Phật đa số đều tiệm tu theo lối Thanh văn thừa. Giới Tăng bảo vì rơi vào biên kiến nên đã lâu không có người chứng ngộ pháp vô sanh đạt Nhất thiết chủng trí, giáo lý giác ngộ giải thoát do vậy phơi bày ra những nhược điểm, khiếm khuyết về tính khế cơ, tùy thời. Trước nguy cơ chánh pháp của vị Giác giả Thích Ca rơi vào đoạn diệt bởi sự khả dụng, tính cứu cánh bất khả tư nghị ở đạo giải thoát bị mai một, nhạt nhòa; Vị Giác giả sau thời Phật Thích Ca đã lưu xuất pháp khí đại thừa, quyết lòng làm bừng lên ngọn lửa chánh pháp bất khả tư nghị, việc làm đúng thời nhằm gìn giữ giáo lý giác ngộ hiển bày tự tánh không hai của vạn pháp cùng con đường giải thoát hoàn toàn.

Vì muốn chánh pháp Như Lai không bị đoạn dứt nên vị Giác giả thông tuệ đã ra sức truyền trao giáo lý kinh điển đại thừa, đây là việc làm có tính khế cơ, khế hợp. Việc trao truyền giáo lý kinh điển đại thừa là nhằm vào việc truyền tâm pháp khí đại thừa cho người học Phật đời sau. Người học Phật khi thọ trì pháp khí đại thừa sẽ nỗ lực hành Bồ tát đạo, chánh pháp Như Lai tạng nhờ vào những vị Bồ tát phát tâm đại thừa mà ngọn đuốc chánh pháp được truyền giữ, khêu sáng khắp muôn phương cõi trời - người.

Vị Giác giả thứ hai rõ biết chánh pháp Như Lai tạng muốn được công nhận trước phải được đại chúng và người học Phật thừa nhận. Nương theo thông lệ, lục chủng chứng tín được vị Giác giả đặt làm phần khởi đầu cho tất cả bộ kinh điển đại thừa.

Lục chủng chứng tín bắt đầu nơi những bộ kinh đại thừa là do nơi lòng tin, sự hiểu biết của người học Phật lúc bấy giờ chưa đủ, vì thế nên vị Giác giả sau thời Phật Thích Ca đã dùng làm phương tiện khéo để giúp người học Phật phát khởi lòng tin đối với giáo lý kinh điển đại thừa.

Dựa vào việc ngài A Nan là người trùng tuyên pho Kinh Tạng vị Giác giả sau thời Phật Thích Ca đã bắt đầu những bộ kinh điển đại thừa bằng “Như thị ngã văn - Chính A Nan tôi được tham dự buổi pháp thoại”. Năm chủng chứng tín còn lại cũng chỉ nhằm vào việc tạo lòng tin nơi người học Phật xem kinh, ngoài ra chủng chứng tín về thành phần tham dự buổi pháp thoại còn nhằm phô diễn thần lực bất khả tư nghị của Như Lai, mục đích của việc đưa ra chủng chứng tín tham dự pháp thoại là nhằm giúp người học Phật sơ cơ thuở xưa tin sâu vào thần thông Như Lai vượt xa tất cả ngoại đạo. Chỉ khi lòng tin của người học Phật vững vàng thì con đường giải thoát hoàn toàn của họ về sau mới rộng mở.

Song giá trị của lục chủng chứng tín chỉ hữu ích với người học Phật thuở xưa, khi kinh điển đại thừa chưa được người học Phật đương thời biết đến. Ngày nay, lục chủng chứng tín đã không còn quan trọng, lục chủng chứng tín thực sự không có tính quyết định về sự giải thoát hoàn toàn ở những bộ kinh. Dựa vào sự hiểu biết đúng mực người học Phật sẽ rõ biết đâu là kinh Phật, đâu là ngụy thư trong kinh Phật, đâu là giáo lý sáng rõ mang lại sự giác ngộ giải thoát. Thời đại hiện nay, lục chủng chứng tín đã thật sự không còn là điều quan yếu then chốt quyết định giá trị thật có của một bộ kinh do Giác giả thuyết. Vậy nên người học Phật ngày nay chớ dính mắc vào lục chủng chứng tín để xác định một bộ kinh Phật, người học Phật càng không nên chấp chặt chủng chứng tín chúng sinh tham dự buổi pháp thoại là thật có vì điều này sẽ ngăn chặn trí tuệ Bát nhã của người học Phật, khiến người học Phật rơi vào tà kiến, lầm lạc trong biển mê tín, dị đoan.

…

Tất cả những vị Phật, Bồ tát, Đế Thích, Phạm thiên, Thiên ma, A tu la, Thiên nữ, Long thần, Càn thát bà, trưởng giả, thiện nam, tín nữ, cư sĩ, nhẫn đến các hàng Thanh văn đệ tử Phật Thích Ca như ngài A Nan, Ca diếp, Xá lợi phất, La hầu la…. đều là những hóa thân do Giác giả kiến tạo.

Tên hiệu các vị Phật, Bồ tát cho đến danh xưng của các vị trời Phạm thiên, trưởng giả, cư sĩ, đồng tử,… đều thể hiện tánh hạnh của Bồ tát hay công đức trang nghiêm của chư Phật cũng như chỗ phát tâm của người học Phật xưa nay.

…